Nhuỵ hoa nghệ tây: vàng đỏ của giới thực vật

Nhuỵ hoa nghệ tây hay saffron nằm trong nhóm các dược liệu có giá trị nhất thế giới. Saffron được coi là “vàng đỏ” của giới thực vật nhờ vào hương vị và những tác dụng “đắt giá” về sức khoẻ cũng như thẩm mỹ. 

Giới thiệu Nhuỵ hoa nghệ tây

Nghệ tây có tên khoa học là Crocus sativus. Nó là một loài thực vật thuộc họ Diên vĩ, được Carl Linnaeus mô tả lần đầu năm 1753. Nghệ tây là thực vật một lá mầm xuất xứ từ Tây Nam Á. Loài này từ đó lan truyền khắp Lục địa Á – Âu. Tiếp đến các khu vực của Bắc Phi, Bắc Mỹ, và Châu Đại Dương.

Nghệ tây, một loài hoa màu tím nở chỉ một đến ba tuần vào mùa thu mỗi năm. Thường vào khoảng từ cuối tháng 10 đến đầu tháng 11. Khi hoa nở thì phải được thu hoạch ngay trong ngày. Nếu để hoa héo, chất lượng saffron sẽ sụt giảm.

Hoa phát triển tốt ở những nơi có ánh nắng mặt trời đầy đủ. Mỗi cây có vòng đời khoảng 7 -10 năm. Nhuỵ hoa nghệ tây nằm ở trung tâm hoa và phải được hái bằng tay. Nhuỵ hoa màu đỏ tươi có bản mỏng, chứa buồng trứng. Saffron có chiều dài thay đổi khoảng từ 15 mm đến 30 mm.

Thu hoạch nhuỵ hoa

Hoa nghệ tây là một thể tam bội, không tự tương thích và không sinh sản hữu tính. Mỗi bông hoa có 3 nhuỵ. Nhuỵ cần được hái vào buổi sáng trước khi mặt trời lên. Sấy gió trong khoảng 30 phút đến khi nhuỵ hoa co lại khoảng 1/3 so với hoa tươi. Người ta ước tính, để có 1 pound (khoảng 0.45 kg) cần đến hơn 200.000 bông hoa tươi.

Bên cạnh công dụng của saffron trong sức khoẻ và thẩm mỹ, việc trồng trọt, thu hái thủ công cũng góp phần làm saffron thành một loại dược liệu quý. Giá trị ước tính cho 1 kg saffron vào khoảng 3000 USD.

Thành phần hoá học

Thành phần mang hoạt tính sinh học chủ yếu của saffron là crocin, safranal, picrocin và crecetin. Ngoài ra nhuỵ hoa còn chứa nhiều chất vi thể như vitamin B2, B1, A,… Người ta cũng tìm thấy sự hiện diện một số khoáng chất như Mn, Fe, K, Mg,… Các hợp chất này tạo nên màu sắc và mùi vị của nhuỵ hoa nghệ tây.

Tinh dầu nghệ tây với hơn 150 chất thơm dễ bay hơi. Trong đó thành phần chính là safranal (mùi thơm), picrocrocin (vị đắng) và crocin (màu sắc). Các carotenoid và terpen khác có tính kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa.

Tác dụng của Nhuỵ hoa nghệ tây

Công dụng của saffron với não bộ

Một nghiên cứu phân tích hệ thống kết luận rằng việc bổ sung nhuỵ hoa nghệ tây giúp hỗ trợ điều trị các triệu chứng trầm cảm. Các hợp chất như tannins, alkaloids, flavonoids chứa trong nhuỵ hoa giúp cân bằng các chất dẫn truyền trong não. Lợi ích này chủ yếu nhờ việc giảm hàm lượng serotonin.

Hai hoạt chất crocin và crocetin trong saffron có khả năng cải thiện các bệnh lý có liên quan đến chức năng não bộ như Parkinson, Alzheimer,… Theo một báo cáo được công bố trên Phytotherapy research, hai hợp chất này giúp chúng ta cải thiện trí nhớ và nâng cao chất lượng học tập – làm việc.²

Công dụng của saffron với các vấn đề sức khoẻ khác

Nhuỵ hoa nghệ tây còn giúp điều hòa nội tiết tố nữ. Từ đó, gián tiếp làm giảm các triệu chứng khó chịu khi hành kinh, sau sinh và giai đoạn tiền kinh nguyệt. Saffron giúp giải quyết khá tốt các triệu chứng đi kèm như đau lưng, mệt mỏi, stress, mụn trứng cá, …

Bên cạnh đó, những nghiên cứu trên động vật và ống nghiệm cũng cho thấy nhuỵ hoa nghệ tây có tác dụng phòng ngừa các bệnh về tim mạch, cải thiện giấc ngủ, hệ tiêu hoá, … Tuy nhiên, vẫn chưa đủ chứng cứ dựa trên các nghiên cứu trên người đối với các tác dụng trên. Vì vậy, chúng ta cũng cần cân nhắc sử dụng saffron chỉ như sản phẩm hỗ trợ. Saffron không thể thay thể thuốc chữa bệnh

Những lợi ích của saffron với sắc đẹp

Ngoài những tác dụng trên lĩnh vực sức khoẻ, nhuỵ hoa nghệ tây cũng nổi tiếng với các tác dụng thẩm mỹ, sắc đẹp. Tinh dầu Nghệ tây với hơn 150 chất thơm dễ bay hơi được chứng minh có tính kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa.

Chống lão hóa, làm mờ thâm nám: Crocin và saffral hoạt động tốt trong vai trò của các chất chống oxy hóa, xử lý các gốc tự to. Từ đó, có thể hạn chế tối đa tăng sinh melanin gây sạm da, tàn nhang, vết thâm sau mụn cũng như giúp da đều màu hơn.

Tác dụng kháng viêm, sát khuẩn của saffron giúp làm dịu tình trạng sưng viêm do mụn. Các dưỡng chất có trong saffron kết hợp cùng sữa ong chúa, mật ong, bột trà xanh,… thấm sâu trong da dễ dàng cân bằng độ ẩm da.

Vai trò của saffron trong công nghiệp

Trong ngành công nghệ thực phẩm, nhuỵ hoa nghệ nây còn được sử dụng như một loại gia vị, màu thực phẩm. Trong ngành chế biết nước hoa, nhuỵ hoa nghệ tây cũng là một trong những hương liệu phổ biến.

Lưu ý khi dùng Nhuỵ hoa nghệ tây hằng ngày

• Một số đối tượng cần hỏi ý kiến bác sĩ khi sử dụng saffron: phụ nữ mang thai và cho con bú, rối loạn lưỡng cực, huyết áp thấp, bệnh lý tim mạch.
• Ngoài ra, một số người dị ứng với lúa mạch, olive, rau dền cũng nên lưu ý hơn khi sử dụng.