Nhục thung dung: dược liệu không chỉ cho sinh lý phái mạnh
Nhục thung dung được ghi nhận tác dụng điều trị từ rất lâu đời, lưu truyền có khả năng hỗ trợ cho sức khỏe sinh lý của phái mạnh. Tuy nhiên, dược liệu này còn có những tác dụng lợi ích cũng như những lưu ý khi sử dụng.
Nhục thung dung
Tên khoa học:
- Tên khoa học Cistanche deserticola Y.G.Ma thuộc họ Nhục thung dung Orobranchaceae
- Ngoài ra còn sử dụng loại cây mễ nhục thung dung có tên khoa học Cistanche ambigua
Mô tả thực vật
Cây thường cao khoảng từ 15 đến 30cm, có khi cao tới hàng mét. Vào các tháng 5, tháng 6 cây ra hoa dày đặc; hoa mọc ra từ chóp, có màu vàng nhạt, hình chuông, xẻ 5 cánh, cánh hoa màu xanh hoặc tím nhạt; tới các tháng 6, tháng 7 kết quả, nhỏ li ti, màu xám.
Phần thân rễ phát triển thành củ, người ta dùng bộ phận này để làm thuốc. Củ to mập, mềm, nhiều dầu, bên ngoài có vảy mịn, mềm, màu đen là nhục thung dung có chất lượng tốt.
Phân bố, thu hái
Vị thuốc nhục thung dung ta còn phải nhập từ nước ngoài. Theo tài liệu thì dược liệu này phân bố ở những nơi khô cằn sa mạc như là khu tự trị Nội Mông, Thiểm Tây, Cam Túc, Tân Cương thuộc Trung Quốc, Iran, Ấn Độ v.v…
Người ta thu hoạch vào hai mùa xuân và mùa thu, từ tháng 3 đến 5. Qua khoảng thời gian trên thì thu hoạch được chất lượng kém hơn.
Nếu thu hái vào mùa xuân thì ta phải loại bỏ đất cát rồi để khô trong mát là được. Nếu ta thu hoạch vào mùa thu thì lượng nước trong dược liệu nhiều nên rất khó làm khô.
Tác dụng của Nhục thung dung
Thành phần hóa học
Nhục thung dung có chứa các chất như: alkaloid, boschnaloside, orobanin, 8- epilogahic axít, betaine, nhiều loại axít hữu cơ và axít amin.
Tác dụng dược lý theo Y học hiện đại
Nhục thung dung được biết đến là dược liệu cho sức khỏe sinh lý phái mạnh. Nghiên cứu khoa học ghi nhận chiết xuất của cây tạo ra các enzym steroid, tổng hợp testosterone từ đó tăng nồng độ hormone sinh dục ở nam giới.
Ngoài ra, dược liệu này còn có khả năng cải thiện chức năng ghi nhớ của não bộ thông qua việc cải thiện khả năng học hỏi, khả năng ghi nhớ, và khả năng nhớ lại những thông tin đã ghi nhớ bằng cách tăng cường các yếu tố nuôi dưỡng tế bào thần kinh, ngăn ngừa tổn thương não do thiếu máu cục bộ . Từ đó, hỗ trợ trong điều trị suy giảm trí nhớ ở người lớn tuổi, người bệnh Parkinson.
Nhục thung dung được ghi nhận chống oxy hóa mạnh, ngăn tổn thương DNA cực kỳ mạnh, mạnh hơn resveratrol 15 lần và mạnh hơn vitamin C gấp 5 lần.
Việc sử dụng hằng ngày như dạng trà thảo mộc được cho là chìa khóa giúp người dân trường thọ ở một số vùng của Trung Quốc và Nhật Bản. Đồng thời, dược liệu này cũng kích hoạt chức năng thực bào của đại thực bào và tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể.
* Tác dụng dược lý theo Y học cổ truyền
Tính vị: ngọt, mặn, ôn. Qui kinh thận – đại trường.
Tác dụng: bổ thận dương – ích tinh huyết – nhuận tràng thông tiện.
Chỉ đinh:
Điều trị chứng thận dương bất túc gây liệt dương, đau lưng mỏi gối, thường dùng cùng với thục địa, thỏ ty tử, ngũ vị tử như bài Nhục thung dung hoàn. Trị lạnh tử cung không có thai thường dùng cùng với lộc giác giao, đương qui, tử hà sa.
Điều trị đại tiện bí kết, thường dùng cùng với đương qui, chỉ xác như bài tế xuyên tiễn.
Liều dùng: 10 – 15g. Liều cao dùng 30g.
Lưu ý khi dùng Nhục thung dung
Do tác dụng bổ thận, chống táo bón nên những người thận dương vượng, đại tiện lỏng, dương vật dễ cương hay di mộng tinh thì không dùng được.
Cách sử dụng
Sau khi thu hoạch được người ta cho dược liệu vào hũ muối từ 1 đến 3 năm. Khi nào dùng thì lấy ra rửa sạch muối mới dùng.
Hoặc đem đi đun cách thủy với rượu cao độ, đến khi rượu cạn mới dùng được. Tỉ lệ đun nấu này là 1 kg nhục thung dung dùng 300ml rượu.
Các bài thuốc từ Nhục thung dung
Ngày dùng 8 – 12 gram dưới dạng thuốc sắc, thuốc hoàn.
Bài thuốc “Tán dục đan”: Thục địa 16g, bạch truật 16g, đương quy 12g, kỷ tử 12g, đỗ trong 12g, tiên mao 12g, phụ tử chế 8g, ba kích 12g, sơn thù 8g, tiên linh tỳ 8g, nhục thung dung 12g, phí tử 7g, xà sàng tử 6g, nhục quế 6g. Có tác dụng bổ thận tráng dương, trị dương vật không cương cứng. hoặc có cương nhưng không bền tinh thần ủy mỵ, lưng gối đau mỏi.
Bài thuốc: nhục thung dung 10 gram, sơn thù du 5 gram, thạch xương bồ 4 gram, phục linh 6 gram, thỏ ty tử 8 gram, lượng nước 600ml sắc còn 200ml. Uống khi thuốc nóng, chia 3 lần trong ngày. Có tác dụng chữa suy nhược thần kinh (Kinh nghiệm của Diệp Quyết Tuyền)
