Phụ tử chế

Mô tả

Phụ tử (Radis Aconiti) là rễ củ con của cây ô đầu Aconitum carmichaeli Debx, thuộc họ mao lương Ranunculaceae . Phụ tử sau khi được bào chế gọi là phụ tử chế, thuộc nhóm thuốc giảm độc B.

Tính vị quy kinh: cay, ngọt, nóng. Quy kinh tâm, thận, tý.

Tác dụng: hồi dương cứu nghịch, trợ âm bổ hoả, tán hàn chỉ thống.

Chỉ định:

Điều trị chứng vong dương, hư chứng lâu ngày, dương khí suy kiệt,đại hãn, đại thổ, đại tả thường dùng với can khương, cam thảo như bài tứ nghịch tán. Điều trị bệnh hư chứng lâu ngày muốn thoát, hoặc xuất huyết lâu ngày, khí thuận theo huyết mà thoát thường dùng với nhân sâm như bài sâm phụ thang.

Điều trị thận dương bất túc, mệnh môn hoả suy gây ra liệt dương, tử cung lạnh, lưng lạnh đau, đái đêm nhiều lần thường dùng với nhục quế, ngô thù du, thục địa như bài hữu quy hoàn. Điều trị phế thận dương hư, hàn thấp nội thịnh gây đau bụng, đại tiện lỏng nát thường dùng với đẳng sâm, bạch truật, can khương như bài phụ tử lý trung thang. Điều trị tỳ thận dương hư, âm hàn thuỷ thũng thường dùng với bạch truật, phục linh, sinh khương. Điều trị tỳ dương bất túc, chứng âm hoàng do hàn thấp nội trệ thường dùng với nhân trần, bạch truật, can khương. Điều trị dương hư cảm hàn thường dùng với ma hoàng, tế tân.

Điều trị chứng hàn tý, đau nhức toàn thân, xương khớp đau thường dùng với quế chi, bạch truật, cam thảo.

Liều dùng: 3 -15g.

Chú ý: cấm dùng khi phụ nữ có thai, âm hư dương cang. Kỵ bán hạ, qua lâu, bối mẫu, bạch cập.

Thuốc có độc, khi dùng phải qua bào chế. Dùng quá liều, hoặc bào chế và sắc thuốc không đúng phương pháp có thể gây trúng độc.

Tác dụng dược lý: nước sắc ô đầu, phụ tử có tác dụng cường tim, sắc càng lâu, tác dụng cường tim càng rõ, độc tính càng giảm; có tác dụng tiêu viêm rõ trong trường hợp các khớp xưng đau; giảm đau, chấn tĩnh, chống thiếu máu và thiếu dưỡng khí cơ tim, tăng cường khả năng ngưng huyết. Khi trúng độc có thể gây chậm nhịp tim, rối loạn dẫn truyền, nhịp nhanh thất, rung thất, hôn mê, tử vong.