Mẫu lệ: bình can tiềm dương

Thu hoạch, sơ chế: Có thể thu hoạch quanh năm, loại bỏ thịt, lấy vỏ rửa sạch, phơi hoặc sấy khô.

Bào chế:

– Mẫu lệ khô, khi dùng rửa sạch, làm khô, tán vụn thành bột hoặc nung rồi mới tán bột.

– Mẫu lệ nung (Đoạn mẫu lệ): Lấy mẫu lệ đã rửa sạch, đặt trên lò than, nung đến khi thành màu trắng tro xốp, lấy ra để nguội, nghiền nhỏ.

Tính vị: Vị mặn, tính mát.

Quy kinh: Vào kinh can, thận.

Thành phần hoá học: Calci carbonat (80-95%), calci phosphat và sulphat, còn có Mg, Al, Fe.

Tác dụng của Mẫu lệ: Điều hoà can và kiềm dương. Nhuyễn kiên, tán kết, giảm tiết mồ hôi, đái dầm ban đêm và đa khí hư.

Chủ trị:

– Chứng hồi hộp, lo âu, hay cáu gắt, mất ngủ, nhức đầu, hoa mắt do âm hư dương vượng.

– Bệnh do sốt giai đoạn cuối kèm âm suy kiệt và kiệt nước gây thiểu dưỡng gân và cơ biểu hiện co thắt hoặc co giật: Dùng mẫu lệ với Qui bản, A giao, Bạch thược và Miết giáp.

– Lao hạch do đàm và hỏa: Dùng mẫu lệ với Huyền sâm.

– Ra mồ hôi tự phát và ra mồ hôi ban đêm do cơ thể suy yếu: Dùng mẫu lệ với Hoàng kỳ, Ma hoàng căn và Phù tiểu mạch trong bài Mẫu lệ tán.

– Mộng tinh do thận suy: Dùng mẫu lệ với Sa uyển tử, Khiếm thực.

– Chảy máu tử cung: Dùng mẫu lệ với Long cốt, Sơn dược và Ngũ vị tử.

Liều dùng: Ngày uống 3 – 6g.

Kiêng kỵ:

– Sốt cao, không có mồ hôi không dùng.

– Không dùng chung với các vị: Bối mẫu, Cam thảo, Ngưu tất, Viễn chí, Ma hoàng, Tế tân, Ngô thù du.