BÁN HẠ TẢ TÂM THANG

(Thương hàn luận)

Thành phần:

Bán hạ 8 – 16g

Can khương 8 – 12g

Hoàng cầm 8 – 12g

Đảng sâm 8 – 12g

Hoàng liên 4 – 8g

Chích thảo 4 – 8g

Đại táo 4 quả

Cách dùng: sắc nước uống.

Tác dụng: Hòa vị, giáng nghịch, khai kết, trừ bi.

Giải thích bài thuốc:

Bán hạ để điều hòa tiêu tích, giáng nghịch, chỉ ẩu là chủ dược.

Can khương hợp với Bán hạ tân khai tán kết. Hoàng liên, Hoàng cầm: khổ giáng tiết tả.

Đảng sâm: bổ khí.

Đại táo, Cam thảo: kiện tỳ, điều hòa các vị thuốc.

Tóm lại trong bài thuốc có các vị thuốc hàn nhiệt cùng dùng để điều hòa âm dương, cay đắng cùng dùng để điều hòa thăng giáng, bổ tả điều chỉnh hư thực, làm cho vị khí điều hòa chức năng hồi phục, thì các chứng đầy, nôn, tả sẽ khỏi.

Ứng dụng lâm sàng:

Bài thuốc chủ trị hội chứng vị khí bất hòa gây nên vùng thượng vị đầy tức, nôn khan, sôi bụng, tiêu chảy, rêu lưỡi vàng mỏng, nhớt, mạch huyền tế sác.

1. Trường hợp Thấp nhiệt tích ở trung tiêu nôn và đầy tức bụng bỏ Đảng sâm, Can khương, Đại táo, Cam thảo gia Chỉ thực, Sinh khương để giáng nghịch, chỉ ẩu, tiêu mãn.
2. Trên lâm sàng bài thuốc dùng để chữa chứng viêm ruột cấp, sốt, nôn, bụng sôi, tiêu chảy, người mệt mỏi, bụng đầy, rêu lưỡi vàng, mạch huyền tế, sác. Nếu cơ thể khỏe mạnh bỏ Đảng sâm, Can khương. Nếu bụng đau nôn nhiều hợp Tả kim hoàn để thanh nhiệt hòa vị cầm nôn, giảm đau. Nếu có tích thực bỏ Đảng sâm, Chích thảo gia Chỉ thực, Đại hoàng.

Phụ phương:

SINH KHƯƠNG TẢ TÂM THANG

(Thương hàn luận)

Từ bài Bán hạ tả tâm thang bỏ Can khương gia Sinh khương 12 – 16g có tác dụng hòa vị tiêu thực, cầm tiêu chảy.

CAM THẢO TẢ TÂM THANG

(Thương hàn luận)

Thành phần: Là bài Bán hạ tả tâm thang trọng dụng Cam thảo.

Chủ trị chứng Vị khí hư nhược, khí kết sinh đầy bụng, rối loạn tiêu hóa, bụng sôi tiêu chảy, bứt rứt, nôn khan.

Ba bài thuốc tả tâm Bán hạ tả tâm thang, Sinh khương tả tâm thang, Cam thảo tả tâm thang đều trị chứng ăn không tiêu, đầy bụng có khác nhau là bài:

Bán hạ tả tâm thang trị hàn nhiệt, giao kết sinh đầy bụng.

Sinh khương tả tâm thang trị chứng thấp nhiệt uất kết sinh đầy bụng do đó trọng dụng Sinh khương để tán thực khí.

Cam thảo tả tâm thang trị chứng vị hư sinh đầy bụng cho trọng dụng Cam thảo để bổ trung khí.