1. Nguyên nhân:

Chứng thực trệ vị quản là triệu chứng thức ăn đọng ở vị quản mà biểu hiện ra. Mỗi khi vì ăn uống không chừng độ, hoặc tỳ vị hư nhược không vận hoá được đều có thể gây ra chứng này.

2. Chứng trạng:

Vị quản chướng đau, không thích nghe mùi thức ăn, ợ thối nuốt chua, hoặc nôn mửa ra thức ăn, mửa rồi thì chướng đau, hoặc trung tiện, ỉa lỏng, ỉa ra mùi thối nhiều; rêu lưỡi dày, mạch hoạt.

3. Cơ chế bệnh sinh:

“Ăn uống no quá, trường vị bị tổn thương”. Vì ăn uống không chừng độ, hoặc tỳ vị hư nhược. Làm cho thức ăn ngưng trệ trong dạ dày, khí của tỳ vị uất trệ thì vị quản chướng tức mà đau. Vị không hoà giáng, trọc khí nghịch lên thì không thích nghe mùi thức ăn, ợ thối, nuốt chua, nặng thì nôn mửa ra thức ăn. Nếu trọc khí đi xuống, thấp trọc sinh ở trong, có thể làm cho trung tiện, phân lỏng, ỉa ra mùi thối khẳm. Trọc khí trong vị nghịch lên ở lưỡi thì rêu vàng. Thức ăn ngưng trệ ở trong, khí thực, huyết tràn nên mạch hoạt.

Điểm chính để chẩn đoán là: vị quản chướng đau, ợ thối, nuốt chua.

4. Luận trị:

– Phép trị: Tiêu thực đạo trệ.

– Phương dược:

* Bảo hoà hoàn (Đan khê tâm pháp):

Phân tích:  Sơn tra để tiêu các thức ăn tích trệ nhất là thịt, dầu mỡ. Thần khúc để kiện tỳ, tiêu các thức ăn với rượu tích trệ. La bặc tử để hạ khí tiêu thực, chủ yếu là ngũ cốc tích lại. Bán hạ, Trần bì để hành khí hoá trệ, hoà vị chỉ nôn. Phục linh để kiện tỳ lợi thấp hoà trung chỉ tả. Liên kiều để thanh nhiệt tán kết do thực tích.

* Tứ tiên tán: Mạch nha, Sơn tra, Thần khúc, Kê nội kim.